Kimyanızı Bozan Bir Kural: OCTET…

Kimyamızın arada bozulması lazım ki neyin doğru neyin yanlış olduğunu bilelim. Breaking Bad yani… Diziyi hatırlayanlarınız vardır. Bu dizi aslında bizlere yanlış bir durumdan nasıl doğrular çıkaracağımızı öğretti. Kırılmanın ve sapmanın yaşandığı bir kırılma noktası belki de… Octet kuralı ile dizinin bir ilgisi yok elbette. Ancak yine de Octet, bir kırılma noktasıdır.

Oktet kuralı, yani Sekizli kural, elementlerin bileşik meydana getirirken, son yörüngelerindeki elektron sayılarını, soy gazlarınkine benzer kılmak için, sekize getirmesi kaidesidir. Yani burada bir karşı duruş, içinde bulunduğu kurguya karşı bir direniş mi var? Sanki… Bir kırılma yaşanıyor sekizli hale gelmesi için. Kısaca,Octet; belirli atomik özelliklerin kolayca ezberlenmesini sağlayan temel bir kimya kuralıdır.

Başka bir açıdan bakıldığında, elementlerin Octet’i takip ettiğini görüyoruz. Çünkü atomlar, her zaman en kararlı elektron konfigürasyonunu aradıkları için Octet kuralını takip eder. Düşük atomik ağırlık elemanları, yani ilk yirmi eleman, büyük ihtimalle sekizli kurallara uymaktadır.Bilim insanları da, bir atomun dış katmandaki sekiz elektron ile en kararlı olduğunu ve atomların bu dengeye doğru hareket etmeye çalıştığını keşfetti. İşte kaostan düzene bir iz sürme durumu, bir kırılma noktası…

Bu arada, Octet kuralını kovalent olarak bağlanmış moleküllerin moleküler yapısını öngörmek için kullanılan bir “bağlanma teorisi” olarak düşündüğümüzde, karşımıza bir ayrışma da çıkıyor. Buna “Octet kuralı istisnaları” denilmekte olup üç başlık altında ifade edilmektedir. Atomların 8 elektrondan daha az olduğu moleküller, atomların 8’den fazla elektrona sahip olduğu moleküller ve tek sayıdaki elektronlu moleküller.

Öte yandan, Octet kuralının aslında bir kural olmadığı noktasında karşı duruş sergileyenler de var. Kimyacılar ve bazı şaşkın öğrenciler… Bu iddiayı desteklemelerinin ardında ise davranışında pek çok istisnanın bulunması yatıyor.Aslındabu durum pek de şaşırtıcı değil. Diğer durumlarda öğeler, davranışsal olarak çok geniş bir değişkenlik gösterdiğinden, herkesin bu ilginç karakterli kurala inanması beklenemez. Bunu bir örnekle açıklayalım. Hidrojen, yedi elektronun diğer atomlardan tutulması için yeterli alana sahip olmasını önleyen sadece bir elektrona sahiptir. Berilyum ve bor, sırasıyla sadece iki ve üç elektrona sahiptir ve benzer şekilde asla tam bir Octet’e ulaşamazlar. Veya kükürt gibi bazı atomlar aslında dış katman üzerinde sekizden fazla elektrona sahip olabilirler. Sülfür ise altı elektrona sahiptir, fakat normalde sadece iki tanesi birbirine bağlanabilir durumda olur.

Kısaca, Octet kuralı ile aslında kendi kurallarınızı koyarsınız. İsteyen sizi izler, takip eder, istemeyen ise bu yolculukta yer almaz. Octet’te istisnalar kaideyi bozmaz.